การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและการใช้นิโคตินทดแทน เช่น ยาเลิกบุหรี่ คือแนวทางการรักษาแก้ปัญหาเลิกบุหรี่แล้วอ้วน
เลิกบุหรี่แล้วอ้วน หรือปัญหาเรื่องน้ำหนักเพิ่มหลังเลิกสูบบุหรี่นั้น อาจจะต้องไปดูพฤติกรรมของคนสูบบุหรี่ที่เลิกประกอบกันด้วย เพราะถ้าหากออกกำลังกายเพื่อเผาผลาญไขมันไปพร้อมๆ กับการบริโภคในสัดส่วนที่เหมาะสม ผลกระทบข้างเคียงว่าอ้วนเพราะเลิกบุหรี่ก็ไม่เกิดขึ้น ดังนั้น การเลิกบุหรี่ ใจคือสาระสำคัญ แต่กระบวนการก็มีบทบาทที่จะช่วยให้บรรลุเป้าหมาย แพทย์จะพิจารณาเลือกแนวทางการเลิกบุหรี่ตามความเหมาะสมกับแต่ละบุคคล การเข้ารับการปรึกษากับแพทย์คือตัวช่วยที่สำคัญที่จะพาให้คุณผ่านช่วงเวลาเหล่านี้ไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในกรณีที่ใจคุณไม่สามารถตัดขาดได้ด้วยตนเอง โดยแนวทางการดูแลรักษา หรือแนะนำการใช้ ยาเลิกบุหรี่ ได้แก่
- การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม แพทย์จะซักประวัติ พูดคุยลงลึกในรายละเอียดการใช้ชีวิตเพื่อร่วมกันค้นหาสาเหตุและวางแผน เพื่อแก้ไขปัญหาที่จะนำไปสู่การเลิกสูบบุหรี่ ดังนี้
- ค้นหาสาเหตุของการสูบบุหรี่ อาทิ ความเครียด แรงกดดันในชีวิต เมื่อรู้สึกมีความสุข
- วางแผนวิธีการจัดการกับต้นตอของปัญหา อาทิ สูบบุหรี่เพราะเครียด จึงต้องวางแผนหลีกหนีความเครียด
- ร่วมกันค้นหาแรงกระตุ้นกำลังใจในการเลิกบุหรี่ อาทิ เพื่อสุขภาพตนเองและคนในครอบครัว หรือเพื่อลดค่าใช้จ่าย
- หาแนวทางเพื่อหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ทำให้สูบบุหรี่ อาทิ สูบบุหรี่มากในช่วงที่งานเร่ง เริ่มต้นเลิกบุหรี่ก็ควรวางแผนไม่รับงานหนักเกินไป หรือบางคนจะชอบสูบบุหรี่เมื่อไปเที่ยวกลางคืน ดังนั้นก็ควรหลีกเลี่ยงการเที่ยวกลางคืน เป็นต้น
- แนะนำแนวทางที่จะช่วยเบี่ยงเบนความสนใจ เช่น การออกกำลังกาย
- เตรียมพร้อมรับมือเพื่อป้องกันการกลับไปสูบใหม่ กรณีเลิกได้แล้ว
- การใช้นิโคตินทดแทน แพทย์จะพิจารณาให้นิโคตินทดแทน (Nicotine Replacement Therapy : NRT) โดยปัจจุบันมีในรูปแบบต่างๆ อาทิ หมากฝรั่งนิโคติน แผ่นแปะนิโคติน และยาเม็ดที่ต้องสั่งโดยแพทย์ ยาเลิกบุหรี่ เช่น ไซแบน (บูโพรพิออน) และแชมปิกซ์ (วาเรนิคลีน : Varenicline) สามารถเพิ่มโอกาสในการเลิกบุหรี่ได้เป็นสองเท่า นอกจากนี้ยังอาจช่วยจำกัดการเพิ่มน้ำหนักในช่วงสองสามเดือนแรกได้ด้วย ยาวาเรนิคลิน พัฒนาขึ้นเพื่อช่วยผู้ที่กำลังเลิกสูบบุหรี่อยู่โดยเฉพาะ ยานี้จะทำปฏิกิริยารบกวนกับตัวรับสารนิโคตินในสมอง โดยออกฤทธิ์ได้สองทาง คือ ลดความสุขในการสูบบุหรี่และช่วยลดอาการของการขาดสารนิโคตินได้ ซึ่งหลักการของนิโคตินทดแทนที่ให้นั้นเพื่อช่วยระงับอาการขาดนิโคติน เพื่อไม่ให้ผู้ที่กำลังเลิกบุหรี่เลิกล้มความตั้งใจที่จะเลิกบุหรี่ และแพทย์จะปรับลดขนาดลงเรื่อยๆ สำหรับรูปแบบนิโคตินทดแทนที่แต่ละคนจะได้รับนั้น แพทย์จะพิจารณาเป็นรายบุคคลจากไลฟ์สไตล์การใช้ชีวิตและผลการประเมินการติดบุหรี่
สิ่งสำคัญในการเลิกบุหรี่คือคุณต้องมองภาพให้ชัดเจนตั้งแต่ต้นจนจบ หากคุณกังวลเกี่ยวกับการเพิ่มของน้ำหนัก คิดว่าการเลิกบุหรี่และการลดน้ำหนักในเวลาเดียวกันจะมากเกินไป ก็ให้ เลิกบุหรี่ก่อนแล้วค่อยจัดการกับน้ำหนักที่เพิ่มขึ้น ในภายหลัง หากคุณกังวลมากเกี่ยวกับน้ำหนักที่จะเพิ่มขึ้น ก็ขอให้แพทย์ของคุณแนะนำนักกำหนดอาหารให้คุณเพื่อจัดแผน การรับประทานอาหารที่เหมาะกับความต้องการของคุณ แผนกำหนดอาหารนี้จะแนะนำคุณว่าควรกินมากเท่าไรโดยพิจารณาจากน้ำหนัก อายุ เพศ และระดับกิจกรรมในปัจจุบันของคุณ และช่วยไม่ให้น้ำหนักของคุณเพิ่มขึ้น
รวมยาเลิกบุหรี่และตัวช่วยเลิกบุหรี่ต่างๆ ที่ควรรู้จัก
1. ยาเลิกบุหรี่
ยาเลิกบุหรี่จะออกฤทธิ์แบบช้าๆ กระบวนการคือ จะไปดึงเอาสารสื่อประสาทอย่างสารโดปามีน หรือจะเรียกได้ว่าเป็นการกระตุ้นให้ระบบประสาททำการสร้างสารโดปามีนขึ้นมา เนื่องจากรูปแบบของการทำงานจากสารตัวนี้คือ จะทำให้รู้สึกผ่อนคลายรวมไปถึงมีความสุขฉะนั้นจะทำให้อาการอยากสูบบุหรี่ลดน้อยลง
ยี่ห้อของยาเลิกบุหรี่
โควเมม (Quomem) เนื่องจากเป็นยาเลิกบุหรี่ที่ได้รับความนิยมมากที่สุดและเป็นชนิดเดียวที่มีจำหน่ายในท้องตลาด ณ ปัจจุบัน
วิธีใช้ยาเลิกบุหรี่
หลักการใช้ยาจะแบ่งออกเป็นวัน โดยแบ่งเป็น
- วันที่ 1 – 3 ให้รับประทานวันละ 1 เม็ดตอนเช้าและยังสามารถสูบบุหรี่ได้
- วันที่ 4 – 7 ให้รับประทานวันละ 2 เม็ด ในตอนตื่นนอนและตอนเย็น
- วันที่ 8 เป็นต้นไป ให้รับประทานวันละ 2 เม็ด ตื่นนอนแล้วตอนเย็นงดสูบบุหรี่
ข้อควรระวัง
สำหรับยาเลิกบุหรี่ชนิดนี้ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติเกี่ยวกับการชัก เนื่องจากอาจกระตุ้นให้เกิดการชักซ้ำได้ รวมไปถึงอาจจะเกิดผลข้างเคียงจากการใช้ยาตัวนี้ไม่ว่าจะเป็นอาการปากแห้ง นอนไม่หลับ วิงเวียนศีรษะ ปวดศีรษะ บทความแนะนำ อาการปวดหัวนอนไม่หลับ ส่งผลต่อร่างกายมากกว่าที่คิด
2. สมุนไพรเลิกบุหรี่
วิธีนี้เหมาะสำหรับผู้ที่ไม่ต้องการเสียค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับการซื้อยารักษา หรือยาสำหรับเลิกบุหรี่ โดยสามารถที่จะใช้สมุนไพรที่มีอยู่รอบตัว หรือสมุนไพรแบบพื้นบ้านเพื่อเลิกบุหรี่ได้ดังนี้
- หญ้าดอกขาว
เป็นสมุนไพรที่ได้รับความนิยมอย่างมากในกลุ่มของผู้เลิกบุหรี่ สาเหตุสำคัญที่ทำให้หญ้าดอกขาวได้รับความนิยมเพราะเนื่องจากมีโพแทสเซียมไนเตรต ซึ่งเป็นสารสำคัญที่จะทำให้ลิ้นฝาดไม่สามารถที่จะรับรสจากบุหรี่ได้ดีเท่าเดิม ที่สำคัญหญ้าดอกขาวยังสามารถช่วยลดคาร์บอนมอนอกไซด์ที่มีปริมาณค้างอยู่ภายในปอดได้ด้วย
วิธีใช้หญ้าดอกขาว
ใช้หญ้าดอกขาวตากแห้งต้มกับน้ำ (ปริมาณสำหรับการต้ม 20 กรัมต่อน้ำ 3 แก้ว) หลังจากนั้นต้มจนเดือดจัดแล้วค่อยนำหญ้าดอกขาวไปกรองจนเหลือแต่น้ำ แล้วจึงนำมาดื่มหลังอาหารทุกมื้อ ครั้งละ 1 แก้ว
- มะนาว
สมุนไพรที่ช่วยให้การเลิกบุหรี่ง่ายมากยิ่งขึ้น เนื่องจากมะนาวมีวิตามินซี ซึ่งเป็นสารสำคัญที่จะช่วยลดความอยากนิโคตินภายในร่างกายได้
วิธีใช้มะนาว
หั่นมะนาวเป็นชิ้นเล็กๆ โดยไม่จำเป็นจะต้องปอกเปลือกออก หลังจากนั้นให้เคี้ยวชิ้นมะนาวนั้นนานประมาณ 5 นาที แล้วคายมะนาวออก จากนั้นจึงดื่มน้ำตามเข้าไป
3. หมากฝรั่งเลิกบุหรี่
มีการผสมนิโคตินทดแทนเอาไว้ภายในหมากฝรั่ง ข้อดีอยู่ตรงที่จะทำให้ร่างกายได้รับสารนิโคตินเหมือนเดิมเพียงแต่มีปริมาณน้อยกว่า รวมถึงเป็นการช่วยให้ร่างกายไม่ได้รับสารพิษที่มีการผสมอยู่ในบุหรี่
ยี่ห้อของหมากฝรั่งเลิกบุหรี่
นิโคมายด์ 2 (Nicomild-2) และนิโคเรต (Nicorette)
วิธีใช้หมากฝรั่งเลิกบุหรี่
สำหรับวิธีใช้จะแบ่งตามจำนวนการสูบบุหรี่ในแต่ละวัน
- 1 – 24 มวนต่อวัน ให้ใช้หมากฝรั่งชนิด 2 mg
- มากกว่า 25 มวนต่อวัน ให้ใช้หมากฝรั่งชนิด 4 mg
4. ลูกอมเลิกบุหรี่
รูปแบบของลูกอมจะคล้ายคลึงกับลูกอมทั่วไป เพียงแต่ภายในลูกอมเลิกบุหรี่นั้นจะมีส่วนผสมของสารนิโคตินที่อยู่ในระดับที่เหมาะสมสำหรับร่างกาย
ยี่ห้อของลูกอมเลิกบุหรี่
ยี่ห้อที่ได้รับความนิยมในตลาด จะมี NiquitinCQ และ Fix
วิธีใช้ลูกอมเลิกบุหรี่
วิธีใช้ เป็นการอมลูกอมเพียง 1 เม็ด โดยสำหรับเวลาเฉลี่ยต่อ 1 เม็ด จะอยู่ที่ 20 ถึง 30 นาที แต่ทางที่ดีไม่ควรที่อมลูกอมนี้เกิน 20 เม็ดต่อวัน ที่สำคัญคือ ห้ามกัด หรือเคี้ยวลูกอมเด็ดขาด เพราะอาจเป็นการทำลายกระบวนการออกฤทธิ์ของลูกอมได้
การเลิกบุหรี่เป็นกระบวนการหนึ่ง ที่อาจเกิดความพ่ายแพ้ได้ หากคุณพลาดพลั้งและสูบบุหรี่ อย่างไรก็ตาม อย่ากดดันตัวเองมากเกินไป เรียนรู้จากประสบการณ์และมุ่งมั่นที่จะเลิก จำไว้ว่าการเลิกบุหรี่เป็นเรื่องส่วนบุคคล และประสบการณ์ของทุกคนแตกต่างกัน อาจต้องใช้ความพยายามหลายครั้งก่อนที่จะประสบความสำเร็จ แต่เชื่อเถอะว่าด้วยความอุตสาหะและกำลังใจจากคนรอบข้างที่ให้การสนับสนุนอย่างดี จะทำให้คุณสามารถเอาชนะและมีความสุขกับชีวิตที่ปลอดควันบุหรี่ได้ นอกจากนี้ บุหรี่ยังทำลายคอลลาเจน ในชั้นผิวของคุณอีกด้วย
อ้างอิง
- เลิกบุหรี่แล้วอ้วน. 1000thainews.wordpress.com/2009/05/เลิกบุหรี่แล้วอ้วน
- อยากเลิกบุหรี่…แต่ทำไมเลิกยากจัง?. www.phyathai.com/article_detail/2675/th/อยากเลิกบุหรี่…แต่ทำไมเลิกยากจัง?
- แนะใส่ “ยาเลิกบุหรี่” เข้าบัญชียาหลักแห่งชาติ. www.thairath.co.th/news/local/bangkok/1857678
- เลิกบุหรี่โดยที่น้ำหนักไม่เพิ่มขึ้น. www.thaithrnetwork.com/th/e-cigarette/stop-smoking-weight/
- รวมตัวช่วยเลิกบุหรี่ที่ควรรู้จัก. hd.co.th/smoking-cessation
