สาเหตุที่ทำให้อ้วน เปิดนิสัยแย่ ๆ ที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพของคุณ

ในยุคปัจจุบันที่โลกเรามีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและไลฟ์สไตล์ของคนเราก็เปลี่ยนไปตามยุคสมัย หนึ่งในปัญหาสุขภาพที่เห็นได้ชัดเจนที่สุดคือ “ความอ้วน” ที่ส่งผลกระทบต่อผู้คนจำนวนมากทั่วโลก ความอ้วนไม่เพียงแต่เป็นปัญหาที่ส่งผลต่อรูปลักษณ์ภายนอกเท่านั้น แต่ยังเป็นสาเหตุของโรคร้ายแรงมากมาย เช่น โรคเบาหวาน โรคหัวใจ และปัญหาสุขภาพจิต การที่เราจะเข้าใจถึงสาเหตุของความอ้วนและนำไปสู่การควบคุมน้ำหนักที่เหมาะสมได้นั้น จำเป็นต้องมองถึงปัจจัยหลายๆ อย่างที่มีผลต่อน้ำหนักของเรา ปัจจัยที่มีผลต่อความอ้วนนั้นหลากหลาย รวมถึงนิสัยในการกิน การขาดกิจกรรมทางกาย และรูปแบบการใช้ชีวิตที่ไม่เอื้ออำนวยต่อการรักษาสุขภาพที่ดี นิสัยเหล่านี้อาจดูเป็นเรื่องธรรมดาที่เรามองข้ามไปได้ง่าย แต่เมื่อสะสมกันเป็นระยะเวลานาน ก็สามารถนำไปสู่ปัญหาสุขภาพร้ายแรงได้ ดังนั้น การรับรู้ถึงพฤติกรรมเหล่านี้และการปรับเปลี่ยนเพื่อสุขภาพที่ดีขึ้นจึงเป็นสิ่งจำเป็น บทความนี้จะพาคุณไป สาเหตุที่ทำให้อ้วน เปิดนิสัยแย่ ๆ ที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพของคุณ เพื่อเป็นข้อมูลในการตระหนักรู้และเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเหล่านั้นให้ดียิ่งขึ้น

จะรู้ได้อย่างไรว่าเราอ้วน ?

ความอ้วนเป็นภาวะที่เกิดจากการสะสมของไขมันในร่างกายมากจนอาจนำไปสู่ผลกระทบต่อสุขภาพอย่างร้ายแรง การรู้จักวัดและทำความเข้าใจถึงความอ้วนจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง วิธีว่าคุณเป็นโรคอ้วนหรือไม่มีดังนี้

ความอ้วนมักถูกวัดด้วยดัชนีมวลกาย (BMI) ซึ่งเป็นการประเมินน้ำหนักของคุณเมื่อเทียบกับความสูงของคุณ โดยทั่วไปแล้ว:

BMI น้อยกว่า 18.5 ถือว่ามีน้ำหนักน้อยหรือผอม
BMI ระหว่าง 18.5 ถึง 24.9 ถือว่ามีน้ำหนักปกติหรือสุขภาพดี
BMI ระหว่าง 25 ถึง 29.9 ถือว่ามีน้ำหนักเกิน
BMI 30 หรือมากกว่า ถือว่าอ้วน

BMI สามารถช่วยให้เห็นภาพรวมของสุขภาพของคุณ แต่ก็มีข้อจำกัด เช่น ไม่สามารถวัดปริมาณไขมันในร่างกายและการแจกแจงของไขมันได้ ซึ่งสำคัญต่อการประเมินสุขภาพที่แท้จริงของคุณ

ความสำคัญของการรักษาน้ำหนักที่เหมาะสม

การรักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสมมีประโยชน์มากมาย โดยสามารถช่วยลดความเสี่ยงของโรคต่างๆ เช่น โรคเบาหวานประเภทที่ 2, โรคหัวใจ, โรคหลอดเลือดสมอง, และบางชนิดของโรคมะเร็ง นอกจากนี้ การรักษาน้ำหนักที่สมดุลยังช่วยให้คุณรู้สึกดีขึ้นทั้งทางร่างกายและจิตใจ ส่งผลให้คุณมีพลังงานมากขึ้นและสามารถทำกิจกรรมต่างๆ ได้อย่างเต็มที่

ปัจจัยทางพันธุกรรมและการเผาผลาญ

ปัจจัยทางพันธุกรรมมีบทบาทสำคัญในการกำหนดรูปแบบการเผาผลาญและน้ำหนักของแต่ละบุคคล ซึ่งส่งผลต่อความสามารถในการลดน้ำหนักหรือการควบคุมน้ำหนักที่เหมาะสม โดยผลของยีนที่มีต่อน้ำหนักและอัตราการเผาผลาญ ได้แก่

รูปแบบการเผาผลาญ: ยีนบางตัวมีผลต่ออัตราเมตาบอลิซึมพื้นฐาน (BMR) ซึ่งเป็นอัตราที่ร่างกายเผาผลาญแคลอรี่ในขณะพัก คนที่มี BMR สูงจะเผาผลาญแคลอรี่ได้เร็วขึ้นและมีแนวโน้มที่จะควบคุมน้ำหนักได้ง่ายกว่า
ความไวต่ออินซูลิน: ยีนบางตัวส่งผลต่อการตอบสนองของร่างกายต่ออินซูลิน ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและการสะสมไขมัน ผู้ที่มีความไวต่ออินซูลินต่ำอาจมีแนวโน้มที่จะเก็บสะสมไขมันและเพิ่มน้ำหนักง่ายกว่า

ปัจจัยพันธุกรรมที่อาจทำให้การลดน้ำหนักยากขึ้น

การสะสมไขมัน: ยีนบางตัวเกี่ยวข้องโดยตรงกับการสะสมไขมันในร่างกาย ทำให้บางคนมีแนวโน้มที่จะเก็บไขมันได้ง่ายกว่าคนอื่นๆ และอาจทำให้การลดน้ำหนักยากขึ้น
ความอยากอาหาร: ยีนบางตัวส่งผลต่อความรู้สึกอิ่มหรือความอยากอาหาร ซึ่งสามารถทำให้บางคนรู้สึกหิวบ่อยกว่าปกติหรือรู้สึกอยากอาหารที่มีแคลอรี่และไขมันสูง
การตอบสนองต่อการออกกำลังกาย: ยีนบางตัวอาจส่งผลต่อวิธีที่ร่างกายตอบสนองต่อการออกกำลังกาย โดยทำให้บางคนได้รับประโยชน์จากการออกกำลังกายน้อยกว่าคนอื่นๆ

นิสัยการกินที่ไม่เหมาะสม

นิสัยการกินเป็นหนึ่งในสาเหตุหลักของปัญหาน้ำหนักเกินและความอ้วน ซึ่งส่งผลเสียต่อสุขภาพในระยะยาว โดยนิสัยการกินที่ไม่เหมาะสมที่ควรหลีกเลี่ยงมีดังนี้

การกินอาหารที่มีแคลอรี่สูงและคุณค่าทางโภชนาการต่ำ

อาหารที่มีแคลอรี่สูงแต่คุณค่าทางโภชนาการต่ำมักเป็นอาหารแปรรูปที่มีไขมันสูง น้ำตาลสูง และเกลือสูง การรับประทานอาหารเหล่านี้เป็นประจำสามารถนำไปสู่การเพิ่มน้ำหนักและส่งผลเสียต่อสุขภาพโดยรวม เนื่องจากอาหารเหล่านี้มีแนวโน้มที่จะทำให้คุณรู้สึกอิ่มชั่วคราวแต่ไม่ให้คุณค่าทางโภชนาการที่จำเป็น

การกินเร็วและการไม่คำนึงถึงปริมาณอาหารที่รับประทาน

การกินอาหารอย่างรวดเร็วและไม่ใส่ใจกับปริมาณอาหารที่รับประทานเป็นนิสัยที่สามารถนำไปสู่การกินเกินจำเป็น ร่างกายต้องใช้เวลาประมาณ 20 นาทีเพื่อส่งสัญญาณว่าอิ่มแล้ว การกินอย่างเร่งรีบจึงทำให้รับประทานอาหารเกินความต้องการของร่างกายก่อนที่จะรู้สึกอิ่ม

การกินขนมหวานและอาหารทอดบ่อยครั้ง

ขนมหวานและอาหารทอดมีไขมันสูงและแคลอรี่สูง การบริโภคเหล่านี้อย่างบ่อยครั้งสามารถนำไปสู่การเพิ่มน้ำหนักและการพัฒนาของโรคเรื้อรัง เช่น โรคเบาหวานประเภทที่ 2 และโรคหัวใจ การลดการบริโภคอาหารประเภทนี้และแทนที่ด้วยอาหารที่มีประโยชน์มากขึ้น อย่างเช่น ผัก ผลไม้ และโปรตีนที่มีไขมันต่ำ สามารถช่วยปรับปรุงรูปแบบการกินและสนับสนุนน้ำหนักที่สุขภาพดีได้

การขาดการออกกำลังกาย

การขาดการออกกำลังกายเป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญในยุคสมัยนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสังคมที่เน้นการใช้เทคโนโลยีและการทำงานในสำนักงาน ทำให้มีกิจกรรมทางกายน้อยลง โดยผลกระทบจากการนั่งนาน ๆ และการมีไลฟ์สไตล์ที่ไม่ค่อยได้เคลื่อนไหว มีดังนี้

เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรัง: การขาดการเคลื่อนไหวเพิ่มความเสี่ยงของโรคเบาหวานประเภท 2, โรคหัวใจ, และโรคอ้วน
ปัญหาทางกระดูกและกล้ามเนื้อ: การนั่งนานเกินไปสามารถนำไปสู่อาการปวดหลังและปัญหากระดูกสันหลังอื่นๆ รวมถึงการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อ
ผลกระทบต่อสุขภาพจิต: ไลฟ์สไตล์ที่ไม่กระฉับกระเฉงอาจทำให้เกิดอาการวิตกกังวลและภาวะซึมเศร้า

ความสำคัญของการออกกำลังกายและการเคลื่อนไหวประจำวัน

เพิ่มอัตราการเผาผลาญ: การออกกำลังกายช่วยเพิ่มอัตราการเผาผลาญของร่างกาย ซึ่งช่วยในการควบคุมน้ำหนักและลดไขมันในร่างกาย
ปรับปรุงสุขภาพหัวใจและหลอดเลือด: การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอช่วยเสริมสร้างกำลังของหัวใจและปรับปรุงการไหลเวียนโลหิต
ส่งเสริมสุขภาพจิต: การออกกำลังกายส่งผลดีต่อสุขภาพจิต โดยสามารถลดอาการวิตกกังวลและภาวะซึมเศร้า นอกจากนี้ยังเป็นการปลดปล่อยสารเอนโดรฟินซึ่งเป็นสารให้ความรู้สึกดี

การเปลี่ยนจากไลฟ์สไตล์ที่ไม่กระฉับกระเฉงไปสู่การมีการเคลื่อนไหวและการออกกำลังกายที่สม่ำเสมอเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าเพื่อสุขภาพที่ดีขึ้นในระยะยาว ควรทำออกกำลังกายอย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์ เพื่อรักษาสุขภาพที่ดี เป็นการลดน้ำหนักเพื่อสุขภาพและป้องกันโรคเรื้อรัง

การดื่มแอลกอฮอล์และเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูง

การบริโภคแอลกอฮอล์และเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูงอย่างต่อเนื่องสามารถมีผลกระทบอย่างมากต่อน้ำหนักและสุขภาพโดยรวมของคุณ ได้แก่

แคลอรี่สูง: แอลกอฮอล์และเครื่องดื่มหวานมีแคลอรี่สูง แต่มักไม่ให้คุณค่าทางโภชนาการใด ๆ การดื่มพวกนี้อย่างสม่ำเสมอสามารถนำไปสู่การสะสมแคลอรี่เกินที่ร่างกายต้องการ ส่งผลให้เกิดการเพิ่มน้ำหนักอย่างรวดเร็ว
การเพิ่มปริมาณไขมันในร่างกาย: นอกจากแคลอรี่ที่สูงแล้ว แอลกอฮอล์ยังส่งผลต่อการเผาผลาญไขมัน โดยลดประสิทธิภาพในการเผาผลาญไขมันในร่างกาย ซึ่งทำให้ยากต่อการลดน้ำหนัก
การลดการเผาผลาญ: แอลกอฮอล์มีผลต่อตับ ซึ่งเป็นอวัยวะหลักที่ช่วยในการเผาผลาญแคลอรี่และไขมัน การดื่มแอลกอฮอล์ทำให้ตับต้องทำงานหนักในการกำจัดสารพิษ ลดประสิทธิภาพในการเผาผลาญ
การเพิ่มการบริโภคแคลอรี่โดยรวม: เครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูงเต็มไปด้วยน้ำตาลง่ายๆ ที่ร่างกายดูดซึมได้เร็ว ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดพุ่งสูงและตามมาด้วยการลดลงอย่างรวดเร็ว ซึ่งก่อให้เกิดความหิวและอาจนำไปสู่การกินมากเกินไป

การเปลี่ยนจากแอลกอฮอล์และเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูงไปสู่เครื่องดื่มที่มีคุณค่าทางโภชนาการมากกว่า เช่น น้ำสะอาด ชาไม่หวาน หรือน้ำผักและผลไม้ที่ไม่เติมน้ำตาล สามารถช่วยคุณควบคุมน้ำหนักและปรับปรุงสุขภาพโดยรวมได้แบบยั่งยืน

การจัดการกับความเครียดและการนอนหลับที่ไม่เพียงพอ

ความเครียดสามารถส่งผลต่อน้ำหนักได้หลายวิธี รวมถึงการกระตุ้นการกินอาหารมากเกินไปเพื่อรับมือกับความเครียด (stress eating) การจัดการความเครียดอย่างมีประสิทธิภาพจึงสำคัญต่อการควบคุมน้ำหนัก ได้แก่

การฝึกสมาธิ: การฝึกสมาธิและการทำสมาธิช่วยลดความเครียดและอารมณ์แปรปรวนได้ดี ซึ่งสามารถป้องกันการกินเกินจากความเครียด
การออกกำลังกาย: การออกกำลังกายเป็นวิธีที่ดีในการบริหารจัดการความเครียด ซึ่งยังช่วยเผาผลาญแคลอรี่และปรับปรุงสุขภาพจิตใจ
การได้รับการสนับสนุนจากคนรอบข้าง: การมีคนคอยให้กำลังใจและสนับสนุนสามารถช่วยบรรเทาความเครียดและส่งเสริมการมีน้ำหนักที่สุขภาพดี

นอกจากความเครียดแล้วการนอนหลับมีผลต่อการควบคุมน้ำหนักอย่างมาก การนอนไม่พอสามารถส่งผลให้เกิดการเพิ่มน้ำหนักได้ดีังนี้

การปรับเปลี่ยนฮอร์โมน: การนอนหลับไม่เพียงพอส่งผลให้ระดับฮอร์โมนเกรลิน (ที่กระตุ้นความหิว) สูงขึ้นและฮอร์โมนลิปติน (ที่ช่วยให้รู้สึกอิ่ม) ต่ำลง ทำให้เกิดความอยากอาหารและปริมาณการกินที่เพิ่มขึ้น
พลังงานและเมตาบอลิซึม: การขาดการนอนหลับทำให้ระดับพลังงานลดลง ส่งผลให้ลดกิจกรรมทางกายและเผาผลาญแคลอรี่น้อยลง
การตัดสินใจเรื่องอาหาร: การนอนไม่พอส่งผลให้การตัดสินใจแย่ลง ทำให้เลือกอาหารที่ไม่เป็นประโยชน์ได้ง่ายขึ้น

การให้ความสำคัญกับการนอนหลับที่เพียงพอและการจัดการความเครียดจึงเป็นส่วนสำคัญในการรักษาน้ำหนักที่สมดุลและมีสุขภาพดี การนอนอย่างเพียงพอช่วยให้ร่างกายและจิตใจได้พักผ่อนและฟื้นฟู ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการควบคุมน้ำหนักและสุขภาพ

การรับมือกับปัญหาความอ้วนและปรับปรุงพฤติกรรมที่อาจส่งผลเสียต่อสุขภาพของเราไม่ใช่เรื่องง่าย แต่ก็เป็นสิ่งที่ทำได้ด้วยความตั้งใจและการมุ่งมั่นอย่างจริงจัง ตลอดบทความนี้ เราได้รู้ สาเหตุที่ทำให้อ้วน ตั้งแต่การกินอาหารที่มีแคลอรี่สูงไปจนถึงการขาดการออกกำลังกาย การดื่มแอลกอฮอล์และเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูง รวมทั้งการนอนหลับไม่เพียงพอ และการจัดการความเครียดที่ไม่เหมาะสม การตระหนักรู้และยอมรับถึงนิสัยเหล่านี้เป็นขั้นตอนแรกที่สำคัญในการเริ่มต้นการเปลี่ยนแปลง และสามารถช่วยให้มุ่งมั่นในการปรับปรุงและรักษานิสัยใหม่เพื่อสุขภาพที่ดีขึ้นได้

คำถามที่พบบ่อย

1.ทำไมการกินอาหารที่มีแคลอรี่สูงถึงทำให้อ้วน?

การกินอาหารที่มีแคลอรี่สูงเกินกว่าที่ร่างกายต้องการใช้ในแต่ละวันจะทำให้ร่างกายสะสมแคลอรี่เหล่านั้นเป็นไขมันส่วนเกิน อาหารประเภทนี้มักมีในอาหารแปรรูป ขนมหวาน และเครื่องดื่มหวาน ซึ่งอุดมไปด้วยน้ำตาลและไขมันที่สูง ทำให้เกิดน้ำหนักเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว

2.การขาดการออกกำลังกายมีผลต่อการเพิ่มน้ำหนักอย่างไร?

การขาดการออกกำลังกายหรือกิจกรรมทางกายทำให้ร่างกายเผาผลาญแคลอรี่ได้น้อยลง ซึ่งส่งผลให้มีแคลอรี่ส่วนเกินที่จะถูกเปลี่ยนเป็นไขมันสะสมในร่างกาย การออกกำลังกายเป็นประจำช่วยเพิ่มอัตราการเผาผลาญและสร้างมวลกล้ามเนื้อ ซึ่งทั้งสองประการนี้มีผลให้ร่างกายใช้แคลอรี่มากขึ้น

3.การดื่มเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูงส่งผลอย่างไรต่อน้ำหนักของคุณ?

เครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูง เช่น โซดา น้ำผลไม้และเครื่องดื่มพลังงาน มักจะมีแคลอรี่ที่ร่างกายไม่ต้องการมากเกินไป แคลอรี่เหล่านี้ไม่มีประโยชน์ต่อร่างกายและง่ายต่อการสะสมเป็นไขมัน การลดหรืองดเครื่องดื่มเหล่านี้สามารถช่วยควบคุมน้ำหนักได้

4.ความเครียดส่งผลต่อน้ำหนักของคุณอย่างไร?

ความเครียดทำให้ร่างกายผลิตฮอร์โมนคอร์ติซอลมากขึ้น ซึ่งสามารถกระตุ้นความอยากอาหารและทำให้คุณหันไปรับประทานอาหารที่มีไขมันและน้ำตาลสูงเพื่อรับมือกับความเครียดได้ นอกจากนี้ ความเครียดยังส่งผลให้การนอนแย่ลง ซึ่งอาจนำไปสู่การเพิ่มน้ำหนักได้เช่นกัน

อ้างอิงจาก

Causes of Obesity, Centers for Disease Control and Prevention (.gov), March 22, 2024, https://www.cdc.gov/obesity/basics/causes.html
What causes obesity & overweight?, National Institute of Child Health and Human Development (.gov), July 28, 2021, https://www.nichd.nih.gov/health/topics/obesity/conditioninfo/cause
Obesity Causes | Obesity Prevention Source, Harvard T.H. Chan School of Public Health, April 27, 2024, https://www.hsph.harvard.edu/obesity-prevention-source/obesity-causes/